Sociaal gebiedsteam gemeente Leudal: op zoek naar de verbindingen

Wijkteams

Op veel plaatsen zie je dat er door gemeenten wijkteams worden ingezet. Vanaf 2015 krijgt de gemeente minder geld voor ondersteuning en blijft participatie van mensen met een beperking  belangrijk. De nieuwe Wmo ondersteunt de eigen kracht en stimuleert dat bewoners meer voor elkaar gaan doen. In een wijkteam zijn  professionals vanuit meerdere disciplines vertegenwoordigd. Het team kan bewoners met complexe problemen begeleiden door een brede integrale blik. De opdracht voor het team is om minder individuele voorzieningen te leveren, meer op te lossen met ondersteuning van het collectieve en/of algemeen toegankelijke voorzieningen en meer te sturen op  de eigen kracht van bewoners en hun netwerk. In de gemeente Leudal wordt vanaf 2015 gestart met een wijkteam voor de vijf kernen: Hunsel, Haler, Neeritter, Ittervoort, Ell. In deze blog mijn eerste ervaringen als opbouwwerker in het wijkteam van de gemeente Leudal.

Activeren bewoners

Omdat de gemeente Leudal geen wijken kent is er gekozen voor sociaal gebiedsteam als tenaamstelling. Het gebiedsteam bestaat uit een aantal generalisten: een generalist zorg (wijkverpleegkundige), een generalist samenlevingsopbouw (opbouwwerker), en een generalist individuele ondersteuning en hulpverlening (maatschappelijk werker). Het doel van een sociaal gebiedsteam is om bewoners uit de kernen te activeren, te helpen participeren en hen te ondersteunen in hun sociaal en maatschappelijk functioneren. Het sociaal gebiedsteam richt zich primair op het bevorderen van de informele hulp, ondersteuning en het versterken van de eigen kracht.

Nieuwe taken

In november is het sociale gebiedsteam voor het eerst bij elkaar gekomen. In de daaropvolgende periode is het team klaargestoomd voor de nieuwe taken in het gebiedsteam. Er volgden kennismakingsgesprekken met deelnemende organisaties, bijeenkomsten over ict-systemen, trainingen door Vilans en informatie over de Wmo-regels. Maar ook het afstemmen van de onderlinge agenda’s van de teamleden en het inrichten van de toegeleiding van de aanvragen voor de gesprekken waren noodzakelijk. En eerlijk gezegd kwam op sommige momenten de twijfel om de hoek kijken. Er blijkt namelijk geen spoorboekje voor een wijkteam te bestaan: elke gemeente richt een wijkteam op zijn eigen manier in. Regelmatige ruggespraak met collega-opbouwwerkers over het voeren van keukentafelgesprekken was ondersteunend en verhelderend.

Er gebeurt veel in de kleine kernen

Vlak voor de kerstdagen heeft het team in een bijeenkomst acte de présence  gegeven. Er was een grote opkomst van, de door het gebiedsteam (persoonlijk), uitgenodigde bewoners. Met de belangrijkste sleutelfiguren, uit de kernen, is een netwerkanalyse uitgevoerd. In kleine groepjes zijn de kernen afzonderlijk geanalyseerd. En wat bleek: er gebeurt al veel in de kleine kernen. Aan vrijwilligers geen gebrek. Zo is er bijvoorbeeld in 2013 in een kern, met zo’n kleine 1.300 inwoners, een dorpsontbijt georganiseerd met tachtig vrijwilligers voor 350 bezoekers. Verder kenmerken de meeste kernen zich door een rijk verenigingsleven. Het vinden van bestuursleden bleek echter wel een knelpunt. Soms zijn bewoners bij meerdere verenigingen actief en kunnen als gevolg daarvan geen extra taken verrichten.

Kwetsbare bewoners

Ondanks het rijke sociale leven in de kleine kernen kwam de volgende vraag op deze avond naar voren: hoe houden we de groep bewoners in het zicht die minder zelfredzaam zijn en die zich niet zelf melden? We krijgen te maken met een grotere groep senioren die, mede door de veranderende overheidsmaatregelen gedwongen worden, langer zelfstandig thuis te wonen. De komende jaren zal vooral het aandeel 65- tot 79-jarigen sterk stijgen en vanaf 2025 neemt ook de groep 80-plussers sterk toe (= dubbele vergrijzing). In 2040, het hoogtepunt van het aantal 65-plussers, is naar schatting 26% van de bevolking in Nederland 65-plusser, waarvan een derde ouder is dan 80 jaar. De cijfers qua vergrijzing liggen voor de gemeente Leudal bovengemiddeld. In 2040 is 34% van de bevolking 65 jaar of ouder. Bovendien stijgt het aantal bewoners met dementie met 132% in 2040 in de gemeente Leudal. Als gevolg van deze ontwikkelingen zal ook het aantal mantelzorgers toenemen. Door deze toename wordt het van belang om mantelzorgers te herkennen. Tijdig signaleren is nodig van dreigende overbelasting of ontspoorde zorg van mantelzorgers. Ten slotte is zorgvuldige doorverwijzing van een mantelzorger geboden bij een ondersteuningsvraag.

Zoektocht

Naast de gezondheid en zelfredzaamheid van de senioren is er tevens aandacht voor de mantelzorgers vanuit het sociale gebiedsteam. Een centraal aanspreekpunt of plek in een kern wordt een belangrijk aanknopingspunt waar informatie kan worden opgehaald over kwetsbare medebewoners. In de komende periode wordt het een zoektocht, zowel voor de bewoners alsook de professionals, op welke wijze per kern verbindingen gemaakt kunnen worden die meerwaarde opleveren. Een weg die gepaard gaat met trial en error. Het was echter prachtig om te ervaren dat de bewoners tijdens de introductieavond het gesprek met het team aangingen en hen tevens van adviezen voorzagen.

Bronnen:

Gemeente Leudal (2013). Aanpak RaadsInformatieBijeenkomst (RIB) over veranderende bevolkingssamenstelling.

Mezzo (2014). Samenwerken voor informele zorg gebruiksaanwijzing voor gemeenten.

Sok, K. (2013). Samenwerken in de wijk. Utrecht: Movisie.

Links:

http://www.alzheimer-nederland.nl/gemeente http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/vergrijzing/toekomst/

http://www.vilans.nl//publicatie-wijkkompas-voor-het-inrichten-van-een-sociaal-wijkteam.html